موسی خوشخوی

موسی خوشخوی

عنوان پایان‌نامه

شکل گیری صوری مفهوم نگاری فرگه



    دانشجو
    موسی خوشخوی
    استاد راهنما
    غلامرضا ذکیانی
    استاد مشاور
    فرشته نباتی
    رشته تحصیلی
    مقطع تحصیلی
    کارشناسی ارشد
    ساعت دفاع

    چکیده

    چکیده:

    اگر منظور از واژه «منطق» را همان «منطق محض »که بنیان و اساس همه علوم و تفکر انسان است بدانیم آنگاه،‌ منطق از زمان ارسطو تا قرن ها تغییر قابل ملاحظه جز شرح و بیان‌های بهتر نداشته است. تا این میراث به قرن هجده و نوزده میلادی، به زمانه اسحاق نیوتن، جرج بول، گئورگ کانتور، گوتلوب فرگه و برتراند راسل رسید. کارهای علمی‌آین سرآمدهای ریاضیات و فلسفه زمانه خود بطور بسیار نزدیک موثر بر یکدیگر بوده است. در این میان قصد جرج بول و گوتلوب فرگه مشخصاً پایه گذاری منطق محض مورد کاربرد در ریاضیات و فلسفه و سایر علوم بوده است. از آنجائیکه منطق‌در ریاضیات بیش از همه علوم دیگر بعنوان اصول و قواعد پایه‌ای راه را برای پیشرفت شاخه‌های مختلف ریاضیات فراهم کرده بود و از طرفی جرج بول و گوتلوب فرگه هر دو ریاضیدان های بنامی بودند، پس به این فکر افتادند تا آن منطق بکار رفته در ریاضیات را از آن علم استخراج کنند و سپس بعنوان شاخه‌ای از ریاضیات و قابل استفاده برای همه علوم از جمله فلسفه بکار گیرند.

    در این سیرِ بنیان‌گذاری و توسعه منطق محض، هدف این پژوهش بررسی کارهای جرج بول و تاثیر او در اثر مهم و ارزشمند گوتلوب فرگه بنام «مفهوم‌نگاشت» است که حدود پانزده سال پس از مرگ جرج بول منتشر شد.

    جرج بول اولین کتاب خود بنام «آنالیزهای ریاضیاتی منطق» را در سال ???? میلادی، ?? سال قبل از انتشار «مفهوم‌نگاشت» به جامعه علمی عرضه کرد. او این کتاب را نوشت تا یک سیستم منطقی محض بصورت مشخص و جداگانه، بر اساس آنالیز ریاضیاتی و جبر بنیان‌گذاری کند. و آنرا زیر شاخه آنالیز ریاضیاتی قرار دهد. او مشخصاً از اصول جبر نمادین بعنوان الگوی خود نام می‌برد و از جمله اهدافش ذکر می‌کند که قصد دارد تا این منطق محض را برای صوری سازی و تحلیل منطق قیاسی ارسطویی و بدست دادن حل مسائل منطق فلسفه بکار ببرد و همینطور این منطق محض قابل استفاده برای سایر علوم هم باشد. جرج بول در مجموع سه اثر متصل به هم نوشت یعنی بعد از «آنالیزهای ریاضیاتی منطق»، مقاله‌ای در تکمیل آن و چند سال بعد در سال ???? میلادی اثر بزرگ خود بنام «پژوهشی بر قوانین اندیشه» را نوشت که هر سه اثر در این پایان نامه پژوهشی در حد ممکن بررسی، مرور و تحلیل شده است، که هر کدام چه بخشی از مسیر را موفق بوده است و یا ناتوان مانده است.

    گوتلوب فرگه در کتاب «مفهوم‌نگاشت»، ذکر می‌کند که هدفش فروکاستن ریاضیات به منطق است. این جمله فرگه در معنای همان چیزی است که جرج بول ذکر کرده است. او قصد جدا سازی منطق محض از ریاضیات را داشته است پس باید ریاضیات را به سطح بنیان‌های منطق محض فروکاهد.

    هر دو ریاضیدان در مسیر کار خود تلاش کرده‌اند تا   ساختار سه بخشی گزاره‌های منطق ارسطویی را به الگوی تابع در ریاضیات باز تعریف کنند. کار فرگه در بنیان‌های منطق محمولاتی متمایز بوده است. روش هر دو بکار بردن سور کلی و سور جزئی را توضیح می‌دهد. تعاریف کلاس و مجموعه بصورت دقیق وجود نداشته و متکی به تعاریف شهودی بوده است در حالیکه کلاس و مجموعه از ارکان منطق هستند. و اینکه هر کدام از روشها تا چه میزان متکی به اصل موضوعی (Axiomatic) بوده است؟ اینها از جمله مواردی هستند که در روند این پژوهش مد نظر قرار گرفته است. ابتدا هر چهار اثر بررسی شده‌اند و ضمن بررسی هر کدام، نکات مطرح و شرح داده شده است و در نهایت برای نتیجه‌گیری از اینکه کدام موارد از چه موضوعات قبلی خود تاثیر گرفته اند تا به هدف این پژوهش برسیم، در فصل پنجم (نتایج) شرح و بیان گردیده است. و البته در این پژوهش موارد دیگری هم ضمن مسیر تحقیق فراهم آمده است از جمله‌اینکه هر کدام از این دو منطقدان در چه مواردی از اهداف خود موفق بوده‌اند.

      

    کلید‌واژه‌ها:

    منطق محض،‌ قوانین اندیشه، اصل موضوع،‌ تابع،‌ ‌ تابع ارزشی،‌

    ارزش درستی، جبر نمادین  

    Abstract

      

    ABSTRACT:

    If we understand the term "Logic" to mean "Pure Logic" which is the foundation of science and thought to mankind, that logic has not changed significantly since the time of Aristotle for centuries except for better explanations and expressions. Until this legacy reached the eighteenth and nineteenth centuries, to the time of Isaac Newton, George Boole, Georg Cantor, Gottlob Frege and Bertrand Russell. The scientific works of these mathematicans and philosophers of their time have influenced each other very closely. In the meantime, the intention of George Boole and Gottlob Frege was specifically to establish pure logic used in mathematics, philosophy and other sciences. Since logic in mathematics, more than all other sciences, had paved the way for the progress of various branches of mathematics as basic principles and rules, and on the other hand, George Boole and Gottlob Frege were both renowned mathematicians, they came up with the idea of ??extracting the logic used in mathematics from that science and then applying it as a branch of mathematics that could be used for all sciences, including philosophy.

    In the process of founding and developing Pure Logic, the aim of this research is to investigate the works of George Boole and his influence on the important and valuable “Concept Script” the work of Gottlob Frege, which was published about fifteen years after Boole’s death.

    George Boole published his first book, “The Mathematical Analysis of Logic” in ۱۸۴۷, ۳۲ years earlier the “Concept Script” was published. He wrote this book to establish a distinct and separate pure logical system based on mathematical analysis and algebra. And to place it under the mathematical analysis. He specifically mentions the principles of symbolic algebra as his model and mentions among his goals that he intends to use this pure logic to formalize and analyze Aristotelian deductive logic and to provide solutions to the problems of philosophical logic, and that this pure logic can also be used for other sciences. George Boole wrote a total of three connected works, namely, after "The Mathematical Analysis of Logic" an article as its complimentary, and a few years later in ۱۸۵۴, he wrote his great work, "An investigation of The Laws of Thought". All these three works have been scrutinized, reviewed & analysed in this thesis reaserch paper to find out of what part of the path each has been successful or failed on.

    Gottlob Frege, in his book "Concept Script", mentions that his goal is to reduce mathematics to logic. This sentence of Frege is in the same sense as what George Boole mentioned. He intended to extract pure logic from mathematics, so he had to reduce mathematics to the level of the foundations of pure logic. Both mathematicians have tried in the course of their work to redefine the three-part structure of the propositions of Aristotelian logic to the functional model in mathematics. Frege's work in the foundations of predicate logic has been distinctive. The method of both explains the use of general quantifiers and particular quantifiers. The definitions of >(FEB, ۲۰۲۵)

      

      

      

    Key words: Pure Logic, The Laws of Thought, Axiom, Function, Truth Functional, Truth Value, Symbolic Algebra.