میلاد بیگدلو
تاریخ ترجمه عربی به فارسی در ایران : از فتح مسلمانان تا حمله مغول
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- ادبیات فارسی و زبانهای خارجی
- شماره ساختمان محل ارائه
- ۱۷
- نام کلاس محل ارائه
- کلاس ۱۱۴[۲۰۱۱۴]
- شماره کلاس محل ارائه
- ۲۱۴
- تاریخ دفاع
- ۳۰ شهریور ۱۴۰۱
- ساعت دفاع
- ۱۳:۰۰
- چکیده
-
هدفِ این پژوهش نوشتنِ تاریخِ ترجمه از عربی به فارسی در شش سد? پس از اسلام در ایران، از فتحِ مسلمانان (???م) تا حمل? مغول (????م) است. برایِ دست‌یابی به این هدف، نخست، منابعِ گوناگون از جمله کتابشناسی‌ها و فهرست‌هایِ نسخه‌هایِ خطّی، کتاب‌ها و مقالات بررسی شد تا فهرستی از ترجمه‌ها به دست آید. سپس، برایِ دست‌یافتن به ترجمه‌ها و گردآوریِ داده‌هایِ مربوط به هر ترجمه، جستجویی گسترده در مراکزِ اسناد و کتابخانه‌هایِ مختلف صورت گرفت. افزون بر صفحاتِ عنوان، مقدّمه‌ها و مؤخّره‌هایِ ترجمه‌ها و انجامه‌ها و تعلیقات و/یا یادداشت‌هایِ رونویسندگان و دارندگانِ نُسَخ نیز بررسی شد. اطّلاعاتِ گردآوری‌شدهْ عنوانِ ترجمه‌ها، نامِ مترجمان و نویسنده‌ها و تاریخِ ترجمه و انتشارِ ترجمه‌ها را در بر می‌گیرد. از این بررسی، فهرستی از ۲۶۴ ترجمه گردآوری شد که بیش‌ترِ آن‌ها (?۱۰ عنوان) در سد? ششم، در عهدِ سلجوقیان و خوارزمشاهیان، انجام شده‌است. چنانکه از این پژوهش به دست آمد، بیش‌ترین عناوینِ ترجمه‌شده در این فهرست در موضوعِ مذهب (۱۷۲ ترجمه) و از جنسِ فرهنگ‌هایِ دوزبانه (۲۶ عنوان) است. در میانِ مترجمانِ دور? بررسی‌شده، شخصیت‌هایِ علمی و ادبی از جمله ابوعلی بلعمی، ابوریحان بیرونی و ابن‌سینا به چشم می‌خورد. افزون بر به‌دست‌آوردنِ اطّلاعاتِ باستان‌شناختی، پژوهنده کوشید تا عواملِ اجتماعی و فرهنگی و/یا سیاسی در پسِ هر ترجمه را نیز بشناسد. در این مطالعه به دست آمد که برخی از ترجمه‌ها به‌حمایتِ حاکمان و سرانِ برجست? سیاسی و برخی به‌درخواستِ دوستان و آشنایانِ مترجمان انجام شده‌است، در برخی موارد نیز، ترجمه با هدفِ گسترشِ دانش در میانِ مردم صورت گرفته‌است.
- Abstract
-
The present study aimed at writing the history of translation from Arabic into Persian in the first six post-Islamic centuries in Iran, from Muslim conquest of Iran in ۶۵۴AD up to the Mongol invasion of the country in ۱۲۱۹AD. To this end, first, various sources, including bibliographies, books, and journal articles, were examined to compile a list of translated volumes. Then to access translations and to collect the relevant information about each translated work, an extensive search through different archives and libraries was conducted. In addition to title pages, the pre-/post- faces of translations as well as their colophons, annotations, and/or notes by the scribes and/or owners of each manuscript were scrutinized. The collected information included titles of translations, names of translators, names of authors, and the dates of translation/publication of the translated works. This research resulted in compiling a list of ۲۶۴ translated works, a signifact number of which, that is ۱۱۰ translations, were produced in the ۶th century AH, during the reign of Saljuk and Khwarazmian dynasties. Besides, as findings of the study revealed, the most translated topics in the first six centuries of post-Islamic Iran were religion and dictionaries with ۱۷۲ and ۲۶ translations respectively. Among the translators of the investigated era, there were scientific and literary figures including Ab?-?Al? Bal?am?, ?ah?b al-D?n Suhraward?, al-B?r?n?, and Avicenna. In addition to archeological information of translations, the researcher attempted to discover the social, cultural, and/or political reasons behind producing certain translations in that era as well. The study showed that some translations were commissioned by rulers and pominent political leaders, or encouraged by a translator's friends and acquaintances. In some cases, translations were decided to be made by the translators themselves to spread knowledge among the common.