تحلیل موتیف سفر در تذکره الاولیا و دیوان اشعار عطار نیشابوری

سفر یکی از مسائل مهم در بین موجودات است؛ چراکه حتی در ساکنترین حالت نیز میل به سیر و حرکت و صیرورت دارند. این مسئله در زندگی آدمی نقش پررنگتری مییابد؛ چرا که انسان با دو بعد سفر معنوی و جسمانی روبهرو است. مشخص است هر دو گونهی سفر در زندگی بشر آثار فراوانی دارد و دین اسلام نیز با نگاه به همین موضوع بسیار به سفر توجه میکند و نسبت به آن تأکید دارد. عرفا و متصوفه نیز که خود را از پیروان شریعت میدانند، به سفر توجه خاص دارند، چه در بعد آفاقی و چه در بعد انفسی. عطار نیشابوری نیز یکی از بزرگانی است که سفر را یکی از کلیدواژههای مهم در همهی آثارش قرار داده، به گونهای که میتوان آن را تحت عنوان موتیف در آثارش مورد بررسی قرار داد. در این پژوهش که به روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای انجام گرفتهاست، سعی شده به موتیف سفر در دو اثر از آثار عطار (دیوان اشعار، تذکرهالاولیا) پرداخته شود. در نتیجهگیری این تحقیق مشخص شد عطار سعی دارد در دیوان اشعار خود از سفر برای ترسیم مفاهیم مختلفی چون سفر مرگ و سفر معنوی عاشق به سمت معشوق بهره بگیرد و از این طریق اهمیت و ضرورت این سفر، ویژگیهای این سفر، شاخصههای یک مسافر راه عشق، توشه و ملزوماتی را که برای این سفر نیاز است، برای مخاطب بیانکند. و در تذکرهالاولیا که شرح حال عارفان و در اصطلاح مسافران راه حق است، به اهمیت سفر جسم و دلایل و چگونگی آن در بین این گروه میپردازد که با تفصیل و با بیان شاهد مثال در این پژوهش بررسی شده

است.

Abstract

Travel is one of the most important issues among creatures Because even in the most still state, it has a desire to move and change. This issue plays a more prominent role in human life. Because man faces two dimensions of spiritual and physical journey. It is clear that both types of travel have many effects on human life, and the religion of Islam, looking at this issue, pays a lot of attention to travel and emphasizes it. Mystics and Sufis, who consider themselves to be followers of Sharia, pay special attention to travel, both in the physical and spiritual aspects. Attar Neishabouri is also one of the great people who made travel one of the important keywords in all his works, so that it can be examined under the title of motif in his works. In this research, which was carried out using the analytical-descriptive method and using library sources, an attempt was made to deal with the travel motif in two of Attar's works (Poetry Divan, Tazkireh al-Awlia). In the conclusion of this research, it was found that Attar tries to use travel in his poems to draw different concepts such as the journey of death and the spiritual journey of the lover towards the beloved, and in this way the importance and necessity of this journey, the characteristics of this journey, the characteristics of A traveler on the way of love should tell the audience about the luggage and necessities that are needed for this journey. And in Tazkira al-Awlia, which is the biography of mystics and in the term travelers of the right path, it deals with the importance of physical travel and the reasons and methods of it among this group, which has been examined in detail and with the

testimony of an example in this research.