فائزه سعادتی مسرور

فائزه سعادتی مسرور

عنوان پایان‌نامه

سبک شناسی گونه نثر تعلیمی در عصر قاجار



    دانشجو فائزه سعادتی مسرور در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۴۰۲ ساعت ۱۰:۰۰ ، به راهنمایی محمد رضا حاجی آقا بابایی ، پایان نامه با عنوان "سبک شناسی گونه نثر تعلیمی در عصر قاجار" را دفاع نموده است.


    رشته تحصیلی
    زبان و ادبيات فارسي
    مقطع تحصیلی
    کارشناسی ارشد
    محل دفاع
    ادبیات فارسی و زبانهای خارجی
    شماره ساختمان محل ارائه
    ۱۷
    نام کلاس محل ارائه
    کلاس ۱۱۴[۲۰۱۱۴]
    شماره کلاس محل ارائه
    ۲۱۴
    تاریخ دفاع
    ۲۰ شهریور ۱۴۰۲
    ساعت دفاع
    ۱۰:۰۰

    چکیده

      

    ادبیات تعلیمی یکی از گونه‌های ادب فارسی است که در طول تاریخ با فراز و فرودهای بسیاری تا عصر قاجار به حیات خود ادامه داده است. در عصر قاجار اندیشمندان ایرانی با آگاهی از پیش‌رفت‌ها و تحولات کشورهای دیگر، تلاش کردند تا موضوعات مرتبط با تجدد و تحولات فرهنگی و اجتماعی را نیز در قالب نوشته‌های تعلیمی قرار دهند و جامعه را به سمت و سوی پیشرفت و نوگرایی هدایت نمایند. آثار تعلیمی عصر قاجار از نظر موضوعی دربرگیرنده اخلاق فردی، اجتماعی و سیاسی است و می‌توان این آثار را   در دو گروه عمده دسته‌بندی نمود: دسته اول با پیروی از سنت‌ متون تعلیمی ادب فارسی، بویژه گلستان سعدی، در پی آن بودند تا مفاهیم اخلاقی را بر اساس دیدگاه‌های سنتی و با نثری مسجع و آهنگین بازگو نمایند. گروهی دیگر با نگاهی به متون تعلیمی ادبیات اروپایی تلاش می‌کردند، مفاهیم اخلاقی مرتبط با تحولات گوناگون اجتماعی را در قالب نثرهای روان و ساده برای خوانندگان خود، بویژه کودکان بنویسند. در این پژوهش با بررسی ۲۵ متن تعلیمی عصر قاجار تلاش شده است تا ویژگی‌های زبانی، ادبی و محتوایی این متون بررسی و استخراج گردد. برجسته‌ترین ویژگی‌های زبانی این متون عبارت است از: سادگی و کوتاهی جملات، کاربرد وجه وصفی افعال، کاربرد واژه‎‌ها و عبارات عربی، حذف افعال به قرین? لفظی، جا به جایی ارکان جمله، استفاده از تعابیر عامیانه و... . از نظر ادبی این آثار به دلیل اهداف تعلیمی خود از آرایه‌های ادبی و صنایع هنری کم‌تر بهره گرفته‌اند و در آن‌ها بیشتر به سادگی و رسایی زبان توجه می‌شود؛ اما در شماری از این آثار، صنایع و آرایه‌های ادبی به ویژه انواع سجع، جناس، تکرار و ... برای موزون و آهنگین شدن کلام به کار رفته است. از نظر محتوایی و اندیشگانی توصیه به علم‌آموزی و تفکر، توجه به واقع‌گرایی و دوری گزیدن از خیال‌بافی و خرافات، توصیه به آموزش زنان و دختران، توجه به آموزه‌های دینی و اخلاقی، پرهیز از زشتی‌ها و رفتارهای ناپسند، احترام به پدر و مادر، کمک به زیردستان و محرومان ... از مهم‌ترین آموزه‌های محتوایی متون تعلیمی در عصر قاجار است؛ البته در متون مرتبط با اخلاق سیاسی، آموزه‌هایی همچون شریعت‌پیشگی و عدالت شاهان، مصاحبت با هم‌نشینان شایسته، انتخاب وزرا و امرای امانت‌پیشه، رسیدگی به امور رعیت، رفاهیت و آبادی کشور، رسیدگی به امور سپاهیان، برگزاری مجلش دادخواهی و ... دیده می‌شود.

    Abstract

      

    The Didactic Literature is a type of Persian literature that goes on in history, with many levels and honors, to the age of the century. On the age of the Iranian people, with the consciousness of the prejudices and the evolution of the other countries, they tried to group together the elements of culture, of the evolution and the social changes, of course, as well as of the >The forerunners of the century are, on a subject, the forerunner of individual morality, society, and politics, and may combine them in two main groups: the first, by going according to the traditions of Farsi, tried to repeat the moral ideas in accordance with traditional and urbane views. others, after looking at the doctrines of European literature, tried to incorporate moral ideas in accordance with its psychopaths, and to make up for the children's readers in their own way. This study, by examining the ۲۵ suspension branches of the last century, has been striving to extract the names of language, literature, and contents of all of you. The most striking characteristic of the language is the follows: the plainness and shortness of sentences, the application of words and phrases, the suppressions of speech, etc. To them they have been little used for their educational purposes, for their education, for their artistic industries, and they are paid for with a certain simplicity and eloquence of the language; but a certain number of these works, industries, and literary makeup, particularly of all sorts, for their style, for the time being, for the time being, for the time being. From the point of view of the mind and Containing, of thinking, of being brought back to reality, of being carried away by fancy and superstition, of teaching women and girls, of religion and moral manners, of surrounding ugliness and bad manners, of helping our parents, of helping us to adopt, of helping us to be taught in our education, of teachin. There are, of course, in connection with political morality, and with them as well as the conduct and justice of kings, the choice of ministers and embassies, the care of serfdom, the conduct of serfdom, the conduct of officers, the civil lawsuit.