تحلیل روایت پردازی به شیوه تفکر جانبی در داستان نوجوان فارسی( گروه سنی دال و ه - دهه ۹۰) بر اساس رویکرد واسازی تقابل های معنایی

فاطمه لطفیان امیردهی

عنوان پایان‌نامه

تحلیل روایت پردازی به شیوه تفکر جانبی در داستان نوجوان فارسی( گروه سنی دال و ه - دهه ۹۰) بر اساس رویکرد واسازی تقابل های معنایی

دانشجو فاطمه لطفیان امیردهی در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ ساعت ، به راهنمایی یحیی طالبیان ، پایان نامه با عنوان "تحلیل روایت پردازی به شیوه تفکر جانبی در داستان نوجوان فارسی( گروه سنی دال و ه - دهه ۹۰) بر اساس رویکرد واسازی تقابل های معنایی" را دفاع نموده است.

دانشجو: فاطمه لطفیان امیردهی

استاد راهنما: یحیی طالبیان

استاد مشاور: سمیه آقابابایی, محمد عسگری

استاد داور: بتول واعظ, مریم جلالی, محمود بشیری

رشته تحصیلی: زبان و ادبيات فارسي

مقطع تحصیلی: دکتری تخصصی PhD

تاریخ دفاع: ۳۰ شهریور ۱۴۰۳

ساعت دفاع

چکیده

قالب داستان نوجوان ضمن ایجاد التذاذ ادبی و احساس سرگرمی و همچنین ارائه پیام‌های اخلاقی، می‌تواند با ساختار ویژ? داستان‌پردازی خود، مهارت‌های شناختی مخاطب نوجوان را نیز تقویت کند که مهارت «تفکر جانبی» از این جمله است. ادوارد دوبونو در نظری? تفکر جانبی خود معتقد است که بشر برای رهاسازی ذهن از الگوهای قالبی، مسدودشدگی و زندان کلیشه‌های مفهومی، با بهره‌گیری از روش‌های روشن‌بینانه و شوخ‌طبعانه می‌تواند الگوهای جانشین یا چینش متفاوت از الگوها را برای درک جهان هستی و حلّ مسائل برای ذهن فراهم کند. باتوجه به ضرورت بهره‌گیری از رویکردهای نقد ادبی متناسب با شاخصه‌های روان‌شناختی نوجوانان در تحلیل داستان نوجوان، این پژوهش برای کشف نحو? تأثیرگذاری متن داستان نوجوان بر مهارت تفکر جانبی در مخاطب نوجوان، از رویکرد واسازی تقابل‌های معنایی بهره می‌برد. دریدا معتقد است تقابل‌های معنایی در داستان به‌شکل متعارف، حاضر نمی‌شوند؛ بلکه با بازی با مخاطب، معنا را به‌تأخیر می‌افکنند. واسازی می‌تواند نشانه‌هایی از معنای متأخر را آشکار کند. وضعیت تقابل‌های معنایی در داستان نوجوان با فنون تفکر جانبی شامل وارونه‌سازی؛ بدیل‌سازی؛ تناقض و استعاره پیوند دارد که شکل واسازی‌شده‌ای از باورهای متعارف در دنیای بزرگسال است. این هم‌خوانی بین دو رویکرد، تحت عنوان «روایت‌پردازی به‌شیو? تفکر جانبی» و به‌عنوان فرم تحلیل پژوهش تعریف شد. پژوهش با بهره‌گیری از روش توصیفی و تحلیل داده‌های کمّی و کیفی بر ده داستان منتخب ده? نود در گروه سنی «د» و «ه» انجام شد. یافته‌ها آشکار می‌کند تقابل‌های دور? نوجوانی شالود? معنایی داستان نوجوان را می‌سازد؛ اما در داستان اجتماعی تقابل‌ها وضعیتی وارونه یا بدیل می‌یابند تا تصویری دگرگون از وضعیت روانی و اجتماعی شخصیت‌های نوجوان ارائه دهند و فرصت داوری و نظریه‌پردازی خودانگیخته را ایجاد کنند. داستان فانتزی با دو روش استعاره و تناقض مثالی از دنیای متعارض نوجوان را پیش چشم او می‌آورد تا نوجوان بتواند با بهره‌گیری از قدرت تخیل خود را در موقعیت هم‌‌ذات‌پنداری و کسب تجربه و تقویت قو? شناختی قرار دهد. واسازی نهایی «روایت‌پردازی به‌شیو? تفکر جانبی» نشان می‌دهد که علی‌رغم روش‌های هنجارشکنانه و برجسته‌سازی جهان‌بینی نوجوان، درنهایت نشانه‌هایی در متن از حضور راوی بزرگسال برای ارائه پیام‌های محدودکننده و تأثیرگذار وجود دارد.

Abstract

The

format of the teenage story, while creating literary satire and a sense of

entertainment, as well as presenting moral messages, can also strengthen the

cognitive skills of the teenage audience with its special structure of

storytelling, which is the skill of "lateral thinking". In his theory

of lateral thinking, Edward Dubono believes that in order to free the mind from

stereotypes, blockages, and the prison of conceptual stereotypes, by using

insightful and humorous methods, humans can provide substitute patterns or a

different arrangement of patterns to understand the universe and solve problems

for the mind. Considering the necessity of using literary criticism approaches

that are appropriate to the psychological characteristics of teenagers in the

analysis of teenage stories, this research uses the approach of deconstruction

of semantic confrontations to discover how the text of teenage stories affects

the lateral thinking skills of the teenage audience. Derrida believes that

semantic contrasts do not appear in the story in a conventional way; Rather,

they delay the meaning by playing with the audience. Deconstruction can reveal

traces of later meaning. The status of semantic confrontations in the story of

teenagers with lateral thinking techniques including inversion; substitution; paradox

and metaphor are linked, which are deconstructed forms of conventional beliefs

in the adult world. This congruence between the two approaches was defined as

"narrating in the way of lateral thinking" and as a form of research

analysis. The research was conducted using the descriptive method and

quantitative and qualitative data analysis on ten selected stories of the

nineties in the age group "D" and "E" {Adolescent}. The

findings reveal that the confrontations of the teenage period make the semantic

foundation of the teenage story; But in the social story, confrontations find

an inverted or alternative situation to present a changed picture of the

psychological and social condition of teenage characters and create an opportunity

for judgment and spontaneous theorizing. The fantasy story brings an example of

the conflicting world to the teenager with the two methods of metaphor and

contradiction, so that the teenager can use the power of imagination to put

himself in a position of identification and gain experience and strengthen his

cognitive ability. The final deconstruction of "narrating in the way of

lateral thinking" shows that despite the norm-breaking methods and

highlighting the worldview of the teenager, there are finally signs in the text

of the presence of the adult narrator to present restrictive and influential

messages.